De levendige poppen van Fred Delfgaauw vertellen de waarheid 
Recensie Wiggelle Wouda voor Friesch Dagblad 19 maart 2023

Het is toch eigenaardig dat wanneer je tegen je omgeving zegt dat je naar een poppenvoorstelling gaat van Fred Delfgaauw, zij je vervolgens aankijken met ogen die één groot vraagteken vormen. ,,Poppenvoorstelling? Hoe oud ben je?” Dat ze Fred Delfgaauw niet kennen, oké. Dat kan ik me nog wel een beetje voorstellen, hoewel... Maar dat ze stil zijn blijven staan bij Jan Klaassen en Katrijn is zo verschrikkelijk jammer. Want het poppentheater heeft dankzij Delfgaauw in de afgelopen jaren een ontwikkeling doorgemaakt die de eendimensionale poppenkast totaal is ontgroeid.

Maar eerlijk is eerlijk, de Friese Feike Boschma (1921-2014) heeft voor Delfgaauw alvast diens weg geplaveid met zijn poppen en zijn sterk verbeeldende verhalen, evenals de verhalenverteller en ex-poppenspeler Jozef van der Berg.

In de nieuwe voorstelling Broos van Fred Delfgaauw die zelf ook een indrukwekkende ontwikkeling heeft doorgemaakt als jeugdtheateracteur en als poppenspeler en die al veertig jaar in het vak zit, ervaar je zijn absolute kwaliteit en talent als verhalenverteller. Opmerkelijk nieuw is zijn introductie op de voorstelling nu, zittend op een bankje in de zon. Na te denken. Zonder opsmuk, zonder een van zijn poppen.

Hij vertelt over de coronacrisis en over de grote teleurstelling dat hij niet kon optreden tijdens die pandemie. Dan zichzelf maar aanmelden als vrijwilliger in een verzorgingstehuis voor ouderen. En wat hij daar zag, meemaakte en hoorde heeft hij vertaald in een voorstelling die je soms naar de strot grijpt en die je soms laat wegkomen met een lach die catharsis zijn ware betekenis geeft: de waarheid even wegslikken.

Wankel in evenwicht

Na het intro gaat het totaallicht uit en komen de bewoners op zijn afroep een voor een uit hun kamers, met of zonder rollator. Broos en allemaal wankel in evenwicht. Zowel fysiek als mentaal. Maar allemaal even prachtig, aandoenlijk en levensecht zonder valse pretenties. Alleen een karakteristiek hoofd, een karakteristiek gezicht met een deel van wat je ‘een bovenlichaam’ zou kunnen noemen; een stukje stof, een gilet, een rok. Fred Delfgaauw gaat met hen in dialoog over hoe het leven was, wat het is en wat het nog gaat brengen.

Het is zo razendknap dat hij slechts met een hand de poppen tot volwaardige gesprekspartners creëert. Zijn spreektechniek om hen verbaal ook tot leven te brengen is adembenemend mooi. Om stil van te worden. Bijna niet uit te leggen. En je wordt ter plekke verliefd op de bewoners. Stapelverliefd.

Bijvoorbeeld op bewoonster Wil die een ‘meezingmiddag’ organiseert. ,,Maar in de praktijk duurt zo’n middag maar tien minuten want voordat die oudjes allemaal zitten en zichzelf geïnstalleerd hebben, ben je al een uur kwijt”, zegt ze met een vitaliteit en kordaatheid waar je niet omheen kunt. Maar ook meneer De Wit die de humor als wapen heeft om te overleven is een personage dat je hart steelt. Voorgoed. Net als dat hart van dokter Ritmeester of dat van Sonja de Bruin, die eerst haar gebit in moet doen voordat ze kan praten.

Ode aan de ouderen én verplegers

De gekste, mooiste, schrijnende en aandoenlijkste anekdotes komen voorbij en samen vormen ze een ode aan de ouderen, aan de ouderdom. Maar Broos is tegelijkertijd ook een ode aan de hulpverleners, de verplegers die ze verzorgen. Verplegers die de hulpeloosheid en de pijn van het bijna dagelijkse verlies moeten accepteren. Want ze moeten verder, het systeem voorzien van nieuwe aanvoer.

Delfgaauw houdt ons in deze voorstelling - zoals zo vaak in zijn voorstellingen - een spiegel voor. Een spiegel met filosofische gedachtes (,,Humor is een gat in de waarheid”) maar ook met tegeltjeswijsheden waar we niet aan voorbij kunnen (,,Geluk is blij zijn met wat je niet hebt”). Broos is een schoonheid die je absoluut moet zien om te oordelen hoé schoon. Want woorden benaderen slechts die waarheid.

‘Broos’ door Fred Delfgaauw, De Harmonie, 104 bezoekers. Deze voorstelling is nog te zien op 20 mei in Franeker.